رشوه چیست و مجازات آن
مقدمه
در این مقاله، قصد داریم رشوه را تعریف کرده و مجازات آن را بررسی کنیم؛ سپس، نحوه شکایت از جرم رشوه خواری را توضیح دهیم.
حفظ حقوق شهروندان مهمترین قوانین یک جامعه می‌باشد. اما با این وجود، متاسفانه، برخی اوقات، عده‌ای سودجو، از موقعیت و مقام خود، سوء استفاده کرده و موجبات تضییع حقوق فرد و جامعه را به وجود می آورند.
گروهی از اشخاص که می‌توانند با سوء استفاده از موقعیت و مقام خود، سبب برهم خوردن نظم عمومی و تضییع حقوق افراد عادی جامعه گردند، مستخدمین و مامورین قضایی و غیر قضایی دولت هستند. بر همین اساس و در راستای جلوگیری از سوء استفاده مستخدمین قضایی و غیر قضایی از مقام و موقعیت خود، قانون‌گذار، برخی جرایم، نظیر ارتشا یا اختلاس را در خصوص آن‌ها، پیش‌بینی کرده و برای آن، مجازات سنگینی در نظر گرفته است.
رشوه چیست؟
رشوه، عبارت است از وجه یا مال یا سندی که مستخدمین دولت، در قبال انجام دادن یا ندادن امری که مربوط به سازمان آن‌ها است، دریافت می‌کنند. مجازات جرم رشوه خواری، انفصال دائم از خدمت یا پرداخت غرامت بوده و نحوه شکایت از آن، مراجعه به سایت تعزیرات حکومتی یا ثبت شکوائیه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می‌باشد.
تعریف حقوقی رشوه
در پاسخ به این سوال که مجازات رشوه چیست؟
ابتدا باید به تعریف حقوقی از منظر قانون بپردازیم و ارکان تحقق جرم رشوه خواری را بررسی کنیم. رشوه، در واقع، وجه، مال یا سندی است که مستخدمین دولت، در راستای انجام دادن یا ندادن امری که مربوط به سازمان یا وظیفه آن‌ها است، دریافت می‌کنند. شایان ذکر است که عمل در حیطه وظایف گیرنده رشوه باشد یا در شرح وظایف دیگری، تاثیری در عدم تحقق این جرم ندارد. به کسی که رشوه می‌دهد، راشی و به گیرنده، مرتشی می‌گویند.
دریافت وجه، مال یا سند توسط مامورین و مستخدمین دولت، جهت انجام یا عدم انجام امری، موجب تحقق جرم رشوه می‌شود. این مساله که کار، توسط گیرنده انجام شود یا نشود یا اینکه کاری که برای انجام دادن یا ندادن آن، رشوه گرفته شده، در شرح وظیفه مرتشی بوده یا نه، تاثیری در عدم تحقق این جرم نخواهد داشت.
مجازات رشوه دهنده و رشوه گیرنده
براساس ماده 3 و 4 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، مجازات جرم رشوه خواری عبارت است از:
انفصال موقت از شش ماه تا سه سال:
در صورتی که قیمت مال یا وجه اخذ شده، بیش از بیست هزار ریال نباشد. البته چنانچه، کارمندی که مرتکب جرم ارتشا شده، در مرتبه مدیر کل یا هم‌درجه مدیر کل یا بالاتر باشد، مجازات وی، انفصال دائم از مشاغل دولتی خواهد بود.
حبس از یک سال تا سه سال. به علاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه اخذ شده و انفصال موقت از شش ماه تا سه سال:
چنانچه، قیمت مال یا وجه اخذ شده، بیش از بیست هزار ریال تا دویست هزار ریال باشد. البته اگر مرتکب، در مرتبه مدیر کل یا هم‌درجه مدیر کل یا بالاتر باشد، مجازات وی، انفصال دائم از مشاغل دولتی می‌باشد.
حبس از دو تا پنج سال. به‌علاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه گرفته شده و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق:
چنانچه، قیمت مال یا وجه گرفته شده توسط کارمند دولت، بیش از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال باشد. در صورتی که کارمندی که مرتکب جرم ارتشا شده است، در درجه پایین‌تر از مدیر کل باشد، مجازات وی، انفصال موقت از شش ماه تا سه سال می‌باشد.
حبس از پنج تا ده سال. به‌علاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه گرفته شده و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق:
چنانچه، قیمت مال یا وجه اخذ شده، بیش از یک میلیون ریال باشد. در این مورد نیز اگر مرتکب در مرتبه پایین‌تر از مدیر کل باشد، مجازات وی انفصال موقت از شش ماه تا سه سال خواهد بود.
ضبط مالی که داده شده، به نفع دولت:
به عنوان مجازات تعزیری رشوه دهنده یا همان راشی.
نحوه شکایت از رشوه
در خصوص جرم رشوه خواری، به دو صورت می‌توان اقدام به شکایت کرد:
- با تنظیم شکوائیه و مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
- از طریق سامانه ثبت و اعلام جرم رشوه خواری، به آدرس tazirat.gov.ir که در ادامه، به توضیح هر یک خواهیم پرداخت.
نحوه شکایت از طریق دفاتر خدمات قضایی
تنظیم شکوائیه
در قدم اول، فرد زیان‌دیده باید اقدام به تنظیم یک شکوائیه یا شکایت‌نامه، تحت عنوان شکوائیه ارتشا نماید و آن را در یک فایل ورد ذخیره کند.
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
در قدم دوم، شاکی باید با در دست داشتن مدارک هویتی خود و فایل ورد شکوائیه، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و اقدام به ثبت شکوائیه خود کند.
نحوه شکایت از طریق سامانه گزارش رشوه سایت سازمان تعزیرات حکومتی
متقاضی باید عبارت “سامانه ثبت و اعلام رشوه خواری” یا آدرس tazirat.gov.ir را در مرورگر خود جستجو کرده و پس از ورود به صفحه، گزینه ثبت شکایت را انتخاب کند. سپس اطلاعات مورد نیاز و شرح شکایت خود را در کادرهای مربوطه وارد نموده و پس از نوشتن تصویر امنیتی، گزینه ثبت را انتخاب کند.
نتیجه‌گیری
رشوه خواری یکی از جرایم جدی است که نظم عمومی و حقوق افراد جامعه را تهدید می‌کند. با تعریف دقیق رشوه و توضیح مجازات‌های قانونی مربوط به آن، می‌توان به کاهش این جرم کمک کرد. همچنین، آگاهی از نحوه شکایت و پیگیری قانونی این جرم، افراد را در حفظ حقوق خود یاری می‌دهد. اگر نیازمند مشاوه و اطلاعات دقیق تری در این باره هستید با گروه حقوقی دادوند در ارتباط باشید.
نمونه سوالات متداول
- ایا پذیرش هدیه از مشتریان به عنوان رشوه تلقی می‌شود؟
جواب: بله، اگر هدیه به منظور تأثیرگذاری بر تصمیمات شغلی یا اداری باشد، به عنوان رشوه تلقی می‌شود.
- اگر کارمند دولتی بدون درخواست، وجهی دریافت کند، آیا این عمل رشوه است؟
جواب: بله، حتی اگر کارمند درخواست نکرده باشد، پذیرش وجه برای انجام یا عدم انجام وظایف شغلی، رشوه محسوب می‌شود.
- آیا مجازات رشوه‌دهنده و رشوه‌گیرنده یکسان است؟
جواب: خیر، مجازات‌ها متفاوت است و بر اساس میزان و شرایط ارتکاب جرم، تعیین می‌شود.
- ایا امکان گزارش دادن به صورت ناشناس وجود دارد؟
جواب: بله، می‌توان از طریق سامانه‌های مربوطه مانند سایت سازمان تعزیرات حکومتی به صورت ناشناس گزارش داد.
- آیا رشوه دادن در معاملات خصوصی نیز جرم محسوب می‌شود؟
جواب: بله، رشوه در هر نوع معامله‌ای، اعم از دولتی یا خصوصی، جرم است و پیگرد قانونی دارد.
